Suivez-nous sur les réseaux sociaux
Maison de la Photographie / Lille / Hauts-de-France
 

Grenzeloze fotografie : Transphotographiques in Rijsel

Grenzeloze fotografie : Transphotographiques in Rijsel

 

WERVELEND EXPOPARCOURS TRANSPHOTOGRAPHIQUES IN RIJSEL

 

Nog tot halverwege deze maand is het Noord-Franse Rijsel een waar fotomekka. De derde editie van Transphotographiques is een breed parcours langs uiteenlopende locaties: doorgaans gesloten kathedraalcryptes, tehuizen voor geestesgestoorden, galeries, musea, zijbeuken van kerken, universitaire instellingen…. Werk van Peter Lindbergh, Alain Noguès, Marcos Lopez en tal van anderen valt er te bewonderen, overigens niet alleen in Rijsel maar in de hele regio, met inbegrip van Kortrijk en Doornik.

Voor de derde keer organiseert de stad Rijsel het grootschalige fotopro-ect Transphotographiques. Het opzet is eenvoudig: zoveel mogelijk fotogenres te presenteren aan een zo groot mogelijk publiek. Dat houdt dus in: geheel gratis en op erg uiteenlopende locaties, zowel in Rijsel zelf als in de regio. Het resultaat is interessant en garandeert, met enige meteorologische voorspoed, een fijne wandeldag in een op zich leuke, historische stad. Elk jaar focust het festival op één fotograaf, aan wie de tentoonstelling in het recentelijk gerestaureerde Museum voor Schone Kun-sten wordt gewijd. Dit jaar viel de keuze op Peter Lindbergh, een van’s werelds meest bekroonde modefotografen. De ‘dichter van de glamour’ wordt deze in 1944 aan de Oost-Duits-Poolse grens geboren fotograaf wel vaker genoemd. Begrijpelijk als je bedenkt dat namen als Sharon Stone, Madonna, Mick Jagger, Antonio Banderas en John Malkovich allen welwillend voor zijn toestel poseerden. En ook alle grote mode- en parfum-huizen hebben al wel eens – of vaker nog: herhaaldelijk – sessies met hem georganiseerd. Denk maar aan Prada, Donna Karan, Cal-vin Klein, Jil Sander of Hugo Boss. Modeexperts vinden dat Lindbergh zich om minstens twee redenen van andere modefotografen onderscheidt: hij weet de mens achter de ster of de mannequin tot leven te brengen en hij fotografeert bovendien nog steeds hoofd-zakelijk in zwart-wit. Een selectie van Lindberghs werk is in de centrale zaal van het Rijselse museum te zien. Ontegensprekelijk goed in zijn genre, maar van een dergelijke frivoliteit dat je je kunt afvragen of ze in die mate de center stage ver-dienen die ze kregen. Een man als Alain Noguès had die plaats mijns inziens meer ver-diend. Deze Franse fotograaf, die in 1973 het agentschap Sygma oprichtte, werkte de voorbije vier decennia voor tal van grote inter-nationale bladen. Voor Paris Match, Newsweek, Stem, L’Express… ging hij naar Berlijn toen de Muur viel, hij was in Polen bij Walesa toen die nog lang geen dikgeworden president was en fotografeerde het Libanon van de oorlogsjaren of de kindprostitutie in Azië… Maar ook bij hem ontbreken de sterren niet: Yves Saint-Laurent hier, Chaplin en Marion Brando even verder en zelfs Reagan en Gorbatsjov bij de eerste keer dat ze elkaar in levenden lijve zagen. Tachtig foto’s van Alain Noguès hangen er op Transphotographiques, in de prachtige, onderhand half gerestaureerde Saint-Maurice-kerk. In een zijbeuk ervan, weliswaar eerder stuntelig opgehangen op houten panelen. De organisatoren zeggen dat ze voor de kerk opteerden omdat de bisschop van Rijsel erom vroeg. Een ideologische stunt eigenlijk: de man wou een boodschap propageren van openheid jegens de wereld. De kerk van de heilige Maurits is

Op allerlei onverwachte plaatsen worden zoveel mogelijk fotogenres getoond

overigens niet het enige gebedshuis dat zich tot nog halverwege deze maand foto-expo mag noemen. Dat geldt evenzeer voor de Notre-Dame-de-la-Treille, een iet-wat aparte kerk waarvan de bouw in 1860 aanvatte maar waarvan de westelijke flank onvoltooid bleef. Er kwam een tijdelijke constructie die in de jaren negentig werd ver-vangen door een hypermodern melkglaswerk met een reusachtige rozet. Die voorgevel past als een tang op een varken, als u het mij vraagt, maar dat is in deze van geen belang. Transphotographiques neemt u immers mee onder de grond, naar een fantastische crypte die ongeveer nooit wordt opengesteld hoewel ze een formidabel potentieel heeft als expohal. Hier wordt een hommage gebracht aan Harry Lunn, een Amerikaan die zijn liefde voor het verzamelen van oude postzegels begin jaren zeventig verruilde voor een passie voor fotografie. Niet zonder gevolgen: Harry Lunn wordt als een der belangrijkste actoren beschouwd in de commercialisering van de fotografiekunst. Lunn collectioneert hartstochtelijk, en in zijn verzameling is moeiteloos de geschiedenis te traceren van de Amerikaanse fotografie. Vanaf het begin van de negentien-de eeuw tot aan het einde van de twintigste, werk van Charles Mar-ville en Le Gray over Robert Mapplethorpe tot Walker Evans. Een grote tentoonstelling om niet te missen. Dat geldt ook, al is de schaal veel kleiner, voor de tentoonstelling rond de Argentijnse fotograaf Marcos Lopez in de Espace Matisse in winkelcentrum Euralille, die de titel Pop Latino (1993-2002) mee-kreeg.. « Wat dat ook mag betekenen », schrijft Valeria Gonzalez, kunstprofessor van de universiteit van Buenos Aires. « Zeker is wel dat de popart van Andy Warhol in vergelijking hiermee sober lijkt. En ook: dat we erg ver weg zijn van het optimisme van de jaren zestig en de verheerlijking van de American way of life. » In zijn bijzonder kleurige, grappige foto’s hekelt Lopez de manier waarop de kitsch het oorspronkelijke heeft overwoekerd. « Die realiteit kun je niet in beeld brengen », meent de fotograaf, « als je opteert voor de esthetiek van zwart-wit die in Latijns-Amerika zo algemeen in zwang is onder fotografen; dan vang je de brutaliteit ervan niet. » Dat Lopez met zijn Pop Latino begint in 1993, is overigens niet toevallig. In dat jaar liberaliseerde Carlos Menem, die in 1989 aan de macht kwam, de voorheen protectionistische economie. De Argentijnse peso werd aan de dollar gekoppeld en de eigen landbouw en industrie werden zo ongeveer ontbonden om het land aansluiting te doen vinden bij de geglobaliseerde wereldmarkt. Algehele uit-verkoop dus, waarvan we tien jaar na datum de gevolgen kennen. En welkom bij de wereldkitsch ook, zoals die op de foto’s van Lopez ironisch wordt afgebeeld. Hoewel Marcos Lopez internationaal niet razend beroemd is, is hij een van de kritische stemmen van Latijns-Amerika. In 2000 werd hij
(Foto Franois Kollar) in Argentinië nog tot fotograaf van het jaar verkozen. Van een heel andere orde is het werk van Pavel Banka, dat in het mooie Hospice Comtesse wordt tentoongesteld. Grote landschap-pen in zwart-wit, die do-or hun vaagheid en lijnenspel veel weg hebben van abstracte kunst. « Ik wilde me niet langer concentreren », zo zou de Tsjechische en nog steeds in Praag werkende fotograaf later zeggen, « op de realiteit van de natuur, maar op hoe ze op mij overkomt. » Dat verklaart waarom Banka haast schildert met zijn toe-stel en in zijn serie over de kusten van Oregon (1997-’99) minimalistisch omspringt met veelal sombere luchten, vogels en horizons. Terwijl Banka de zaal ter beschik-king kreeg waar vroeger de geestes-zieken en daarvoor de pestlijders hun laatste zucht afwachtten, is een Desmet-zaal van het Hospice Comtesse gewijd aan het thema mijnwerkers. Er is werk van ver-schillende fotografen maar het meest in het oog springend is zon-der twijfel het werk van de Franse fotograaf François Kollar (1904-1979). Hij werd in de jaren dertig bekend toen hij werkte voor La France travaille. Opvallend in zijn werk is het humanisme. Kollar brengt de mijnwerker als huisva-der, die zijn dochtertje gedag kust, of als arbeider die wacht op de lift in de mijnschacht, zichtbaar gespannen en vermoeid. Noguès, Lindbergh, Lopez, Banka en Kollar, het zijn maar een paar van de tientallen fotografen wier werk op Transphotographiques te zien is en die van dit parcours een wervelende ontdekking maken van de vele dimensies van fotografie. Van het reportagewerk over de modeshootings tot Pop Latino en abstracte kunst.
Transphotographiques, nog tot 15 juni in Rijsel en regio, met inbegrip van Kortrijk en Doornik. info: transphotographiques.com. De toegang is gratis.

 

WOW Eigen berichtgeving Catherine Vuylsteke